Hæstiréttur Íslands dæmdi í dag Björn Herbert Guðbjörnsson í þriggja mánaða skilorðsbundið fangelsi og Skúla Magnússon í tveggja mánaða skilorðsbundið fangelsi fyrir brot gegn ákvæðum laga og reglugerða um vinnuvernd og hlutdeild í manndrápi af gáleysi. Mennirnir höfðu áður verið sakfelldir í héraði og fyrir Landsrétti en fengu að skjóta máli sínu til Hæstaréttar, sem hefur staðfest sekt þeirra. Sakborningarnir í málinu voru upphaflega þrír en þessir tveir áfrýjuðu máli sínu til Hæstaréttar.
Forsaga málsins er þessi:
Sumarið 2017 barst lögreglunni á Suðurnesjum tilkynning um vinnuslys í Plastgerð Suðurnesja að Framnesvegi 21 í Reykjanesbæ. „Þegar lögreglumenn komu á vettvang voru sjúkraflutningamenn að bera slasaðan mann inn í sjúkrabíl á sjúkrabörum. Samkvæmt upplýsingum sjúkraflutningamanna hafði hinn slasaði, A, klemmst á búk í svokallaðri frauðkassasteypuvél, en slík vél er notuð til að pressa frauðefni saman í form svo úr verði frauðkassar,“ segir í lýsingu á málsatvikum í dómi Héraðsdóms Reykjaness.
Starfsmaðurinn lést af sárum sínum en í ljós kom að einn sakborninga, Sigurgeir Svanur Jóhannsson, verkstjóri hjá Plastgerð Suðurnesja, hafði gert öryggisbúnað frauðplastvélarinnar óvirkan. Ástæðan fyrir þessum verknaði Sigugreirs sú að öryggishurðin var að lokast í tíma og ótíma og olli skemmdum á framleiðsluvörum. Um þetta voru starfsmenn ekki upplýstir.
Björn Herbert Guðbjörnsson, eigandi og framkvæmdastjóri fyrirtækisins, var ákærður fyrir hlutdeild í manndrápi með því að hafa samþykkt að Sigurgeir gerði öryggisbúnað frauðplastvélarinnar í óvirkan, þó að honum væri fullkunnugt um að starfsmenn fóru reglulega inn í vélina til að hreinsa hana. Hann var jafnframt ákærður fyrir að hafa gefið Sigurgeiri fyrirmæli um að gangsetja allar vélar í vinnslusal án þess að starfsmenn væru upplýstir um að öryggisbúnaður frauðplastvélarinnar hefði verið óvirkjaður.
Skúli Magnússon, annar eigandi fyrirtækisins, og verkstjóri, var einnig ákærður fyrir að hafa heimilað Sigurgeiri að óvirkja öryggisbúnaðinn.
Allir þrír lýstu sig saklausa af ákærum og sögðu að rannsókn á málinu hefði verið mjög ábótavant. Á þetta hafa dómarar ekki fallist.
Dómari málsins í héraðsdómi skoðaði hina umdeildu frauðplastvél og greinir svo frá því í dómum:
„Dómari, ásamt sækjanda og verjendum ákærðu, skoðuðu umrædda frauðpressuvél og aðstæður við hana 24. febrúar 2021. Vélin hafði verið tekin niður úr vinnslusal Plastgerðar Suðurnesja að Framnesvegi 21 í Reykjanesbæ, og sett upp í starfsstöð Borgarplasts að Grænásbraut 510, Ásbrú, eftir samruna þess félags og Plastgerðar Suðurnesja. Vél þessi er allstór, af gerðinni Kurtz 1014, og er hægt að fara inn í hana til þess að þrífa mót hennar, smyrja hana og sinna viðhaldi. Við skoðun var upplýst að reglulega þyrfti að skafa mótin í vélinni þar sem frauðplast vildi festast við þau og var það gert með kíttisspaða. Á hlið vélarinnar voru grindur eða rennihurðir og stjórnborð hennar. Einnig voru þar öryggisrofar sem áttu að tryggja það að vélin stöðvaðist sjálfkrafa ef rennihurðirnar voru opnaðar, en til þess að fara inn í vélina var fremri hurðinni rennt til hliðar. Frá stjórnborðinu var auðvelt að sjá hvort hurðin væri opin eða lokuð, en hins vegar sást þaðan ekki nægilega vel inn í vélina þegar þétt var staðið við stjórnborðið. Til þess þurfti aðeins að stíga til hliðar, vinstra megin frá stjórnborðinu.“
Í málsvörn sinni vísaði verkstjórinn Skúli Magnússon meðal annars til þess að hann hefði verið í orlofi þegar hann fékk upplýsingar um að öryggisbúnaðurinn hefði verið aftengdur. Því hafi hann engar starfsskyldur haft hjá fyrirtækinu er slysið varð en aðstoðarverkstjóri hafi verið staðgengill hans. Á þetta féllst Hæstiréttur ekki:
„Þegar borin eru saman ákvæði laga nr. 30/1987 og laga nr. 46/1980, einkum með tilliti til framangreindra verndarhagsmuna, verður talið að verkstjóri í orlofi losni almennt ekki undan refsiábyrgð á vanrækslu sinni á skyldum samkvæmt lögum nr. 46/1980 sem tilkomin var áður en hann fór í orlof. Jafnframt kann hann að bera refsiábyrgð samkvæmt lögunum á því að gera ekki það sem honum er með góðu móti unnt að gera til að afstýra aðsteðjandi hættu sem hann fær upplýsingar um að hafi skapast á starfssviði hans þótt hann sé í orlofi.“
