Talsverð mengun hefur verið á höfuðborgarsvæðinu undanfarna daga. í gær fór mengunin í 19. skipti yfir heilsuverndarmörk á nýju ári en leyfilegur fjöldi fyrir slíka mengun er einungis 18 skipti á ári. Birkir Ingibjartsson, arkitekt og varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar í Reykjavík, leggur til að bílaumferð verði ekki meiri svo hægt sé að sporna gegn menguninni.
„Yfir okkur hefur hangið gul viðvörun, ekki vegna veðursins sem hefur í raun verið dásamlegt þrátt fyrir kuldann. Viðvörunin snýr að hinni gulu köfnunardíoxíðsþokusem liggur yfir öllu og hindrar okkar öll frá því að njóta veðurblíðunnar sem skyldi,“ segir Birkir í pistli sem birtur var á Vísi í dag. Hann bendir á að það tók einungis 5 daga að rjúfa viðmiðin um mengun fyrir allt árið.
Birkir segir að því verður ekki neitað að tíðin sé erfið en mikið frost hefur verið á höfuðborgarsvæðinu síðan árið hófst. „Að sitja í volgum bílnum fremur en að feta slóð misjafnlega vel ruddra göngu- eða hjólastíga í kuldanum er skiljanlegt val. Ef val skyldi kalla,“ segir hann.
Þá veltir Birkir því fyrir sér hvort það ætti kannski að takmarka fjölda bíla:
„Margir gera grín að máttlausum tilraunum Reykjavíkurborgar til að hvetja fólk til að skilja bílinn eftir heima en skilja svo bílinn eftir í lausagangi svo hann kólni ekki rétt á meðan skotist er inn að sækja barnið sem ekki fékk að fara út að leika þennan daginn, ekki fremur en í gær, vegna mengunar. Ættum við kannski frekar að takmarka fjölda bíla en banna útivist á dögum sem þessum?“
Í pistlinum vísar Birkir í tölfræði Vegagerðarinnar um bílaumferð á höfuðborgarsvæðinu á síðasta ári. Í tölfræðinni kemur fram að bílaumferð á höfuðborgarsvæðinu jókst um 1,6% frá árinu 2021 en náði þó ekki að slá metið sem er í eigu ársins 2019.
„Ástæðan fyrir því að umferð hefur ekki aukist síðan þá ætti að vera öllum ljós en við vorum ansi nærri því að slá metið í fyrra. Samt var fyrri hluti ársins talsvert litaður af Covid.“
Birkir býst við því að því að íbúar höfuðborgarsvæðisins neyðist til að sitja upp með mengunina út veturinn. „Ég er ansi hræddur um að næstu ár verði lituð gulri slikju að vetrarlagi,“ segir hann og kemur svo með nokkrar spurningar.
„Spurningin sem vakir fyrir mér þessa dagana er því hvenær er nóg nóg? Hversu mikla bílaumferð ætlum við að leyfa? Hversu mikið pláss ætlum við að leyfa gatnakerfinu að taka. Hversu marga daga á ári ætlum við að sætta okkur við að börnin okkar komist ekki út að leika vegna mengunar? Hversu mörg ótímabær dauðsföll á ári vegna mengunar frá bílaumferðinni ætlum við að sætta okkur við?“
Birkir vekur athygli á því að fólki fjölgar hratt á höfuðborgarsvæðinu og að ferðamannaiðnaðurinn sé búinn að taka vel við sér að nýju. „Það er frábært enda eigum við að hafa metnað til að stækka enn frekar og þroskast sem borgarsamfélag og vera stórhuga í þeim efnum,“ segir hann.
Þó segir hann að með auknum íbúafjölda og fleiri ferðamönnum megi ekki fylgja samhliða vöxtur í bílaumferð. Slíta þurfi þau línulegu tengsl þar sem þau séu komin upp fyrir þau mörk um hvað sé hægt að telja sem eðlilegt magn bílaumferðar.
„Í upphafi árs legg ég því til einfalt markmið. Sammælumst um að metið frá árinu 2019 fái að standa sem mælikvarði um það magn bílaumferðar sem við erum tilbúin að sætta okkur við á höfuðborgarsvæðinu. Öll aukning í umstangi og flakki sem fylgja muni fleiri íbúum og gestum verði mætt með öðrum ferðamátum og breyttum ferðavenjum. Við vitum hvað þarf til og hvaða lausnir tryggja aukna skilvirkni og draga úr mengun. Þar eru öflugar almenningssamgöngur, með Borgarlínuna í fararbroddi, það allra mikilvægasta.“
Birkir segir að hann vilji þó ekki að þetta misskiljist sem innantómt markmið sem hvert og eitt okkar á að tileinka sér. Hann telur að innleiða eigi markmiðið sem bindandi stjórntæki í allri ákvarðanatöku um þróun og vöxt borgarinnar sem og höfuðborgarsvæðisins.
Allar stórar framkvæmdir yrðu þá metnar út frá því að þær auki ekki bílaumferð. Framkvæmdir sem óhjákvæmilega leiða af sér aukina bílaumferð verði svo mætt með aðgerðum til að draga úr umferð á öðrum svæðum svo heildarmagn bílaumferðarinnar aukist ekki.
„Við verðum brjóta taktinn og koma í veg fyrir áframhaldandi vöxt bílaumferðarinnar. Þetta er sameiginlegt verkefni og þurfa bæði ríki og öll sveitarfélög höfuðborgarsvæðisins að átta sig á sinni ábyrgð og sínu hlutverki í þessum efnum. Það er ekki eðlilegt að borg af stærð við Reykjavík skuli eiga við jafn mikinn umferðarvanda að etja og raun ber vitni. Það er ekki eðlilegt að það góða samfélag sem hér býr sætti sig við þann margþætta vanda sem af magni umferðarinnar stafar. Þetta er ekki náttúrulögmál og við getum breytt þessu. Ekki meiri bílaumferð.“
