„Væntingar um gleðileg jól eru eðlilega í hjörtum flestra og flest viljum við reyna að gera þessa hátíð jákvæða og skapa góðar minningar fyrir okkar nánustu. En á sumum heimilum er verkefnið erfiðara og vandasamara en hjá öðrum,“ skrifar Jenný Kristín Valberg, kynjafræðingur og ráðgjafi hjá Bjarkarhlíð, í pistli á Vísi í dag.
Jenný var í ofbeldissambandi og segir að jólin séu hátíð sem veldur kvíða, hræðslu, spennu og óöryggi hjá sumum sem eru í ofbeldissambandi og þeim sem eru nánir þeim aðilum.
„Í mínu sambandi kom iðulega fyrir að fyrrverandi maki minn kvartaði undan áhugaleysi mínu þegar kom að kynlífi, sú athugasemd kom alls ekki úr lausu lofti þar sem heimilislífið einkenndist af miklu andlegu og fjárhagslegu ofbeldi, sem markaði meðal annars þau áhrif að mig langaði ekki að stunda kynlíf með honum,“ segir Jenný en annað hvort þurfti hún að auka álag á heimilinu eða gefa eftir til að koma að tímabundnum friði.
Hún segir að gjafirnar frá maka hennar hafi verið ansi einsleitar, oftast undirfatnaður eða aðrir hlutir sem keyptir voru einungis til að þókna makanum.
„Því var að kvöldi aðfangadags, eftir að vera búin að vera á nálum yfir því að samskipti hans við börnin mín væru í lagi, og eftir að vera búin að horfa á börnin mín eins og hengd upp á þráð í kringum hann, því aðfangadagskvöld var það kvöld sem þau voru í lengstu samfelldum samskiptunum við hann, og allir voru orðnir örmagna á að „haga sér rétt“ til að koma í veg fyrir uppþot af hans hálfu, þá var einn liður eftir sem sneri að mér. Þetta var síðasti pakkinn undir trénu,“ segir Jenný en hún var löngu búin að sjá pakkann en hún mátti ekki opna hann fyrir framan börnin. Því gat hún gefið sér hverskonar gjöf þetta væri.
Skyldi hún ekki vera afskaplega ánægð með gjöfina eða 100% til í að nota hana þá „kallaði það fram sturlað ástand“ í makanum.
„„það er aldrei hægt að gera þér til hæfis“ „maður reynir allt“ „hvað er að þér?“ „það er óeðlilegt að þú skulir ekki hafa áhuga á kynlífi“… og það væri bara byrjunin, svo myndi taka við augnaráðið og hávaði, hann myndi skella hurðum og skápum og strunsa svo inn í tölvuherbergið „sitt“ og þegja. Hann myndi þegja í marga daga og enginn mætti vera glaður, enginn mætti leika sér og það mætti ekki heyrast í neinum,“ segir Jenný og bætir við að makinn hafi gripið hvert einasta tækifæri til að refsa eða meiða aðra.
Eftir jól opnaði makinn svo „samningaviðræður“ þar sem Jenný gat „lagað“ ástandið á heimilinu og skapað frið. Þá vildi makinn að hún tæki á sig aukalán, borgaði fleiri reikninga, bæðist afsökunar og þakkaði honum fyrir lífið sem hann skapaði fyrir hana. „Þetta kvöld var því bjargráðið mitt að draga andann varlega inn, anda frá, brosa, og samþykkja ofbeldið,“ segir Jenný.
Hún bendir einnig á að jólin geti verið streituvaldandi fyrir þær konur sem hafa skilið við ofbeldisfull maka þar sem þær þurfa að vera í meira sambandi við þá. Þeir geta nýtt sér tímann í að hóta, ógna og beita þær ofbeldi til að reyna að ná aftur valdinu sem þeir höfðu misst.
Börnin eru ekki undanskilin en þau upplifa einnig mikinn kvíða þar sem þau geta orðið beint eða óbeint fyrir ofbeldi í gegnum foreldra sína.
„Ofbeldi í nánum samböndum getur haft ótal margar birtingarmyndir. Konur í þessum aðstæðum bera oft ábyrgð að skapa góðar minningar fyrir sýna nánustu og verða því berskjaldaðri fyrir því að mörk þeirra séu færð og stigmögnum verði í því ofbeldi sem þær verða fyrir og þær segja ekki frá, því það á jú allt að vera svo gott á jólunum. Ofbeldi kemur okkur öllum við og ef okkur grunar að það sé verið að beita ofbeldi þá eigum við að skipta okkur að. Sýnum kærleik í því að líta í kringum okkur og láta okkur málin varða. Að lokum vil ég minna á að vaktsími Kvennaathvarfsins er opin alla hátíðina og þangað er hægt að leita til að fá ráðgjöf og stuðning. Gleðileg jól,“ segir Jenný að lokum.
