Fréttaskýringaþátturinn Kveikur var harðlega gagnrýndur í byrjun mánaðar eftir umfjöllun um útilokunarmenningu. Í þættinum sem sýndur var 2. nóvember mátti finna viðtal við leikarann Þóri Sæmundsson sem lýsti reynslu sinni af útilokunarmenningunni eftir að hann sendi ungum stúlkum myndir af getnaðarlim sínum, en upp komst um málið árið 2017 og hefur Þórir átt erfitt uppdráttar síðan.
Viðtalið við Þóri var það eina sem boðið var upp á í umræddum Kveiksþætti en sú framsetning var sögð bæði einhliða og skaðleg þolendum kynferðisofbeldis á Íslandi.
Í gær reyndi Kveikur að bæta úr stöðunni með því að blása til umræðuþáttar um „leiðir til bættar umræðuhefðar og betrunar fyrir gerendur sem ekki eiga heima í réttarvörslukerfinu.“
Þóra Arnórsdóttir, ritstjóri Kveiks stýrði umræðunum og fékk til liðs við sit Katrínu Ólafsdóttur aðjúnkt við menntavísindasvið Háskóla Íslands, Þórð Kristinsson mannfræðing og jafningjafræðara, Ólöfu Töru Harðardóttur stjórnarkonu í baráttuhópnum Öfgum og Sóleyju Tómasdóttur kynja- og fjölbreytileikafræðing.
Eins mátti finna í þættinum innslög frá Eddu Falak, aktívista og fjármálafræðing, Eiríki Erni Norðdahl rithöfundi og Margréti Valdimarsdóttur, afbrotafræðing og dósent í lögreglufræðum.
Að viðbrögðum netverja við þættinum, þeirra sömu og hvað harðast gagnrýndu þátt Kveiks frá 2. nóvember, að dæma tókst ekki ætlunarverkið að rétta hlut þolenda í umræðunni og er Kveikur áfram gagnrýndur fyrir gerendameðvirkni.
Varla var sýningu þáttarins lokið þegar einn viðmælendanna, Ólöf Tara, hafði gefið frá sér yfirlýsingu þar sem hún lýsti vonbrigðum sínum.
„Það sem mér var ætlað að ræða var alveg skautað framhjá. Upphaflega var mér ætlað að tala um þetta meinta gráa svæði og útfrá því hvernig gerendur eiga afturkvæmt.
Strax í upphafi þáttar eru orð mín tekið úr samhengi.Ég er strax í upphafi gerð að einhverjum bandamanni gerenda í þessari umræðu.“
Hún sagði Kveik ekki hafa tekist að bæta hlut þolenda eftir sýningu viðtalsins við Þóri. Þessi þáttur gerði fyrri þættinum engin góð skil.
„Alltof margir viðmælendur með alltof lítinn tíma til að klára heila hugsun.
Við sjáum það bersýnilega að þolendur fá ekki sama vægið í umræðuna og þessi þáttur svo sannarlega sýndi það og sannaði.
Á meðan meintur gerandi fékk orðið í 35 mínútur, fengum við rúmlega 35.mínútur til þess að reyna draga úr skaðanum sem fyrri þáttur olli.
Áfram gakk með þessa baráttu.“
Einhverjir veltu fyrir sér hvort að Kveikur ætli að gera enn fleiri „vonda þætti“ um þetta málefni . Hins vegar hafi Sóley Tómasar, og Ólöf tara staðið sig vel
Ætli Kveiksfólk séu að athuga hversu marga vonda þætti þau geti gert í röð um sama efnið!?
En í þessari óætu naglasúpu slælegrar rannsóknablaðamennsku og furðulegra sjónarhorna voru snillingarnir @soleytomasar og @OlofTara vin í þekkingareyðimörk. Thank the gods fyrir þær! 🙏— Sindri Þór (@sindri8me) November 16, 2021
Þið getið aldrei ímyndað ykkur ógeðsforina sem konur eins og @soleytomasar og @hillldur hafa þurft að vaða til þess að við hugsuðum flest í kvöld: Hver er tilgangur þessa Kveiks-þáttar, afhverju er verið að bögga þolendur með raunum gerenda og hvers vegna er Sóley ekki forseti? https://t.co/4F0biwwC9k
— Stefán Hrafn Hagalín (@StefanHagalin) November 17, 2021
Þátturnn var einnig gagnrýndur fyrir að leggja áherslu á sársauka gerenda fremur en að taka tillit til sársauka þolenda sem hljóti að vera meira enda var brotið á þeim.
Ég hef meiri áhyggjur af sársauka kvenna en ofbeldismanna. #kveikur
— Yngribjörg (@IngibjorgThorda) November 16, 2021
Ef ég heyri meira um sársauka gerenda æli ég. Þeim er svo illt í hjartanu og þetta er svo erfitt. Bla-fokking-bla.
Ég get ekki ímyndað mér annað en að sársauki þolenda sé miklu meiri. #kveikur— Elísabet Lilja Haraldsdóttir (@liljaharalds) November 16, 2021
Við eigum óteljandi dæmi um fólk sem hafa gert eitthvað sem er sársaukafullt til að bæta sig og laga hlutina. Hæ þolendur! Það er engin afsökun fyrir gerendur að það sé svo sárt🙄 I fucking hate it here #kveikur
— Fjóla Heiðdal (@HeiddalFjola) November 16, 2021
Það er viss afvegaleiðing umræðunnar að impra á sársauka gerenda þegar það er vonarglæta um hugsanlegan bata. Án sársauka verður engin iðrun. Án sársauka verður enginn bati.
Sársauki gerenda á samt aldrei að koma á kostnað þolenda sem sum hvert lifa hann ekki af.#kveikur
— Hulda Hrund (@hulda_hrund) November 16, 2021
Aftur var Kveikur gagnrýndur fyrir meðvirkni í garð gerenda. Þáttastjórnandi, Þórar Arnórsdóttir, hafi ítrekað brýnt fyrir viðmælendum að sýna gerendum mildi en ekki gert sömu kröfuna fyrir hönd þolenda.
Gerandi fær heilan þátt til að gráta örlög sín, án iðrunar eða ábyrgðar, en með það markmið að finna sér vinnu. Haugur af sérfræðingum deila svo jafn löngum þætti sem gerður er í framhaldi af þeirri djöflasýru. Þarf alltaf að veita körlum dagskrárvald yfir öllu? #kveikur
— Þórunn Ólafsdóttir (@Thorunnolafsd) November 16, 2021
Sameiginlegt í síðustu 2 þáttum af #kveikur = Í fyrri þætti klappaði @ThoraArnors Þóri á kinnina og vorkenndi honum fyrir ósanngirni í hans garð. Í kvöld brýndi hún ítrekað fyrir viðmælendum að það þyrfti að sýna gerendum mildi. Sumsé blússandi gerendameðvirkni í báðum þáttunum.
— Brynhildar saga Valkyrju (@BrynhildurYrsa) November 16, 2021
@ruvkveikur
Ætli Þóra Arnórsdóttir fatti ekki að hún staðsetur alla umræðuna út frá sömu gömlu karllægu gildunum?
Ég verð nú seint sakaður um að vera femínisti en meira að segja ég fatta að þetta snýst um að við hættum að "objectify-a" konur. Þar er inngangspunkturinn.#kveikur— Thor Johannesson (@ThorJohannesson) November 17, 2021
Kveikur var gagnrýndur fyrir að gefa hverjum viðmælenda of skamman tíma, en þátturinn er aðeins 40 mínútur að lengd sem hafi ekki verið nægur tími til að fara nægilega ítarlega í málið.
Kæra Þóra … til hvers að bjóða viðmælendum í þáttinn ef þú ætlar ekkert að hleypa þeim að eða grípur stanslaust fram í? Kona spyr sig #rúvkveikur #rúv #kveikur
— Sigurlaug Lára (@SigurlaugL) November 16, 2021
Annars er galið að ætla að tækla umræðu um margra ára baráttu með ca 4 mín innslagi á hvern sérfræðing – ætla rétt að vona að þetta sé bara byrjunin #kveikur
— Kolbrún Birna (@kolla_swag666) November 16, 2021
Margir bentu á að það sé ósanngjörn krafa á þolendur að þeir hlífi gerendum við óvæginni umræðu þegar þeir sjálfir séu ekki tilbúnir að axla ábyrgð á brotum sínum.
Það eina sem maðurinn sem nauðgaði mér gæti mögulega gert til að bæta brot sitt er að játa fyrir dómi að hafa nauðgað konum, því ég er ekki sú eina.
Ef nauðgarar vilja ekki játa fyrir dómstólum trúi ég ekki að þeir geri sér grein fyrir alvarleika brotsins. #kveikur
— Steinunn Ýr (@steinunn_yr) November 16, 2021
Framtíðar gerendum mun fækka ef nútíma gerendur þurfa taka afleiðingum gjörða sinna. #kveikur
— Helga Ben♀️🏳️🌈 (@Helgabenben) November 16, 2021
Ef þú skýtur vinkonu þína viljandi og skýtur þig óvart í fótinn í leiðinni þá er það þér að kenna að þú getir ekki labbað. Þú kannski afsakar að við hlúum að blæðandi sárinu á henni í stað þess að vorkenna þér fyrir að vera haltur og atvinnulaus. #Kveikur
— Hrafnhildur (@H_Bjornsdottir) November 16, 2021
Einn viðmælanda þáttarins, Edda Falak, staðfesti á Twitter að þátturinn hafi verið skipulagður EFTIR gagnrýnina á viðtalið við Þóri Sæmundsson.
Þetta var nákvæmlega þannig. Viðmælendur fengnir með viku fyrirvara i 40 min “damage control” þátt, til þess að reyna að tækla umræðu um margra ára baráttu og svara einhverjum spurningum á borð við “hvað mega gerendur gera?” á.ekki.orð.
— Edda Falak (@eddafalak) November 16, 2021
