Ferðaþorsta er víða farið að gæta í samfélaginu. Ísland er þjóð sem fer að meðaltali um þrisvar á ári til útlanda. Árið 2018 ferðuðust 80 prósent landsmanna út fyrir landsteinana og 70 prósent fóru oftar en einu sinni. Athygli vakti að samkvæmt upplýsingum Ferðamálastofu árið 2018, sem var mikið velmegunarár í íslenskri hagsögu, skiptu tekjur, aldur, búseta og menntun litlu. Allir virðast hafa átt efni á, getu og vilja til þess að sjá heiminn. Að vísu fóru æðstu stjórnendur aðeins oftar utan, en gera má ráð fyrir að það sé að minnsta kosti að hluta vegna vinnuferðalaga.
Segja má að ferðaþorsti Íslendinga hafi að miklu leyti bæði verið skapaður og svalað með áhuga erlendra ferðamanna á Íslandi sem áfangastað. Sá áhugi bjó til grundvöll fyrir WOW air. Flugfélagið kom inn á flugrekstrarmarkaðinn með miklum látum. Jómfrúarflugið var til Parísar í maí 2012. Í október það sama ár tók félagið yfir Iceland Express. Þegar yfir lauk árið 2019 hafði fjólublátt einkennismerki WOW air prýtt flugbrautir í 37 borgum og opnað beint flug til áður óþekktra staða.
Icelandair naut auðvitað góðs af uppsveiflunni líka, og gjaldþroti WOW. En það voru ef til vill erlendu flugfélögin sem mest fór fyrir. Íslendingum hafði fram að þessu aðeins staðið til boða að fara til útlanda með íslenskum flugfélögum ef frá eru talin Oslóflug SAS og örfá árstíðabundin önnur tækifæri. Sumarið 2019 var beint flug til 69 erlendra borga með 19 flugfélögum. Keflavíkurflugvöllur var svo gott sem sprunginn.
Í dag er Keflavíkurflugvöllur draugabær. Þótt ekki sé ástæða til að ætla annað en að áhugi erlendra ferðamanna á Íslandi sé enn til staðar, og útþrá Íslendinga er svo sannarlega til staðar, þá er ekkert flug. COVID-19 hefur lamað milliríkjasamgöngur um allan heim og eyríki eins og Ísland sem byggði samgöngunet sitt við útlönd á hreinræktuðum afþreyingartúrisma eru sérstaklega viðkvæm.
Það er þó ekki öll von úti. Rekstraraðilar innlendra ferðaþjónustufyrirtækja halda í þá von að þegar eitthvað gerist verði innlendir rekstraraðilar tilbúnir í slaginn þá þegar. Aðgerðir hins opinbera hafa tryggt að færri hafa farið á hausinn en ella. Einn viðmælandi DV orðaði það svo að fyrir tilstilli opinberra aðgerða og lagabreytinga hefði rekstraraðilum í ferðaþjónustu verið gert að leggja rekstur sinn „í formalín“, og þannig haldið nauðsynlegum búnaði og lágmarksmönnun sem þau þurfa til þess að hefja rekstur með litlum fyrirvara. Jóhann Már Valdimarsson, rekstrarstjóri ævintýraferðaþjónustufyrirtækisins Tröllaferða, segir að þeir séu klárir í slaginn. „Við erum tilbúnir til þess að taka á móti ferðamönnum daginn sem þeir koma,“ segir Jóhann en bendir á að þá þurfi flugfélögin líka að vera klár.
Flugfélögin eru þannig lykilatriði þegar kemur að því að endurreisa dómínókeðjuna sem féll í byrjun árs. Þar stendur auðvitað Icelandair eitt upp úr. „Kerfislega mikilvægt,“ sagði Bjarni Benediktsson í frumvarpi sínu um ríkisábyrgð á lánum til félagsins. Ríkisábyrgðin var einn liður af mörgum í gríðarlegri ríkisaðstoð sem félaginu var veitt í aðdraganda hlutafjárútboðs Icelandair fyrr í þessum mánuði. Hlutafjárútboðið var vel lukkað. Mikil umframeftirspurn eftir hlutum í félaginu, og þá sérstaklega meðal almennings vopnuðum sparifé sínu, mældist vel fyrir í samfélaginu og virðist, ásamt þátttöku lífeyrissjóða, hafa bjargað félaginu.
Birna Ósk Einarsdóttir, framkvæmdastjóri sölu- og þjónustusviðs Icelandair, segir að Icelandair sé klárt í slaginn eftir atburði síðustu vikna og mánaða. „Fyrst og fremst erum við ánægð, þakklát og spennt fyrir framhaldinu,“ segir hún aðspurð um niðurstöðu hlutafjárútboðs Icelandair í síðustu viku. „Við erum spennt fyrir því að standa undir þessu mikla trausti sem okkur var sýnt.“ Birna tekur undir það sjónarmið að flugfélögin verði lykilatriði í að koma hjólum atvinnulífsins af stað aftur að ástandinu loknu og bendir á að í kjölfar „fyrstu bylgjunnar“ hafi Icelandair nánast strax verið komið af stað með metnaðarfulla sumaráætlun og flogið var oft á dag til Kaupmannahafnar. „Það sýndi að eftirspurnin er til staðar, það hins vegar skrúfaðist fyrir hana um leið og reglunum var breytt,“ segir Birna og heldur áfram: „Við verðum að fá hér skýrari reglur sem eru til frambúðar.“ Birna er ekki ein um þessa skoðun en Samtök aðila í ferðaþjónustu hafa margoft bent á að sveiflukenndar reglur um smitvarnir á landamærum Íslands séu óheppilegar. „Við verðum að skýra línurnar, því aðeins þá getum við farið að einbeita okkur að sölunni aftur,“ sagði Birna við blaðamann DV.
Á miðvikudag í þessari viku blés Icelandair af allt flug nema til Boston, en flugleiðin Keflavík-Boston er niðurgreidd af hinu opinbera. „Þetta er ekki ákjósanlegt fyrir okkur, að hafa þetta svona,“ sagði Birna en stýrði samtalinu aftur að framtíðinni. „Nú nýtum við tímann í að skipuleggja 2021.“
Ferðalög í núverandi aðstæðum eru þó ekki útilokuð, þótt reglur um sóttvarnir á landamærum víða um heim hafi gert þær illmöguleg. Þannig er það hverjum sem hyggur á ferðalag frá Íslandi ljóst að hann mun þurfa að sæta tvöfaldri sýnatöku og sóttkví þeirra á milli þegar hann kemur heim. Á milli sýnataka þurfa að líða að minnsta kosti fjórir til fimm dagar, og því getur sóttkvíin varað í allt að sex daga, eftir því hvenær viðkomandi fær niðurstöðu úr seinni sýnatöku sinni. Tveggja nótta helgarferð getur þannig krafist þess að ferðalangur taki sér átta dag frí frá vinnu.
Erfitt getur reynst að fljúga út fyrir EES-svæðið í núverandi aðstæðum, en til eru dæmi um lönd innan þess með engar kröfur um sóttkví. Svíþjóð til dæmis gerir engar kröfur, svo þangað væri hægt að fara í stutta ferð ef útþráin ber mann ofurliði. Vissulega geta breytingar orðið á þessari stöðu með litlum fyrirvara í núverandi ástandi, en þegar þetta er skrifað er hægt að heimsækja Austurríki, Belgíu, Króatíu, Kýpur, Frakkland og fleiri lönd. Ferðalangar verða þó alltaf háðir því að fara í, eins og fyrr segir, sýnatöku við lendingu í Keflavík, heimkomusóttkví og seinni sýnatöku nokkrum dögum seinna.
Þeir sem hafa fengið veiruna og eru með mótefni samkvæmt mælingum geta fengið vottorð um það en það er þó ekki talið veita undanþágu frá ferðareglum sem stendur.
