Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, segir að ein grimmustu innanflokksátök sem sögur fara af blasi við í Sjálfstæðisflokknum og Bjarni Benediktsson, formaður flokksins, sé í vandræðum. Þorgerður var á sínum tíma varaformaður Sjálfstæðisflokksins og ráðherra fyrir flokkinn.
Í grein sem Þorgerður skrifar í Fréttablaðið í dag greinir hún stöðuna í flokknum. Þorgerður gekk sem kunnugt er í raðir Viðreisnar haustið 2016.
„Fyrir þremur árum var ég í hópi fólks sem stóð andspænis þeirri þungu ákvörðun að láta leiðir skilja með Sjálfstæðisflokknum. Ástæðan var fyrst og fremst sú að okkur fannst að flokkurinn væri fastur í ákveðinni rörsýn. Útséð væri um að hann gæti haft forystu um að mæta þeim nýju áskorunum 21. aldar sem kalla á meiri þátttöku Íslands í fjölþjóðasamvinnu. Við fundum einfaldlega ekki umburðarlyndi gagnvart frjálslyndum skoðunum af því tagi. Það hvarflaði þó aldrei að mér að eftir þrjú ár ættum við eftir að horfa á gamla félaga berast á banaspjót vegna þeirra mála sem leiddu öðru fremur til þess að frjálslynt fólk víða af pólitíska litrófinu stofnaði Viðreisn. Við blasa ein grimmustu innanflokksátök sem sögur fara af í áratugi,“ segir hún.
Þorgerður segir að ritstjórar Morgunblaðsins, Davíð Oddsson og Haraldur Johannessen, hafi farið fyrir þeirri fylkingu sem er andvíg innleiðingu þriðja orkupakkans. Þeir fullyrði að innleiðingin brjóti gegn stjórnarskrá og grafi undan fullveldinu.
„Stærri geta pólitísk ágreiningsefni varla orðið. Þá staðhæfa ritstjórarnir að þingmenn sem styðja málið eigi lítinn sem engan stuðning í röðum almennra flokksmanna og forystufólks í flokksfélögum.
Athyglisvert er að ritstjórarnir hafa kappkostað að lítillækka ritara og varaformann Sjálfstæðisflokksins sem hafa verið öflugir talsmenn innleiðingar og alþjóðasamstarfs. Þær eru sagðar svo óskýrar í hugsun, ungar og óreyndar að engum hefði á árum áður dottið í hug að fela slíku fólki trúnaðarstörf af þessu tagi.
Þá spotta og hæða ritstjórarnir formann Sjálfstæðisflokksins með því að benda í sífellu á að hann hafi verið á móti málinu í byrjun en sé því nú fylgjandi – af óskiljanlegum ástæðum.“
Þorgerður segir að Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir varaformaður og Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir ritari hafi verið einarðar og málefnalega mjög sterkar í röksemdafærslu gegn staðhæfingum ritstjóra Morgunblaðsins. Þegar nær dró afgreiðslu málsins hafi þær einnig notið stuðnings Guðlaugs Þórs Þórðarsonar utanríkisráðherra. Þá kveðst Þorgerður hafa fylgst með málflutningi Björns Bjarnasonar, fyrrum ráðherra Sjálfstæðisflokksins, sem hafi með málefnalegum rökum sýnt fram á að ekki stendur steinn yfir steini í málflutningi ritstjóra Morgunblaðsins.
„En þessu málefnalega og þróttmikla fólki hefur á hinn bóginn ekki tekist að hrekja þær fullyrðingar ritstjóra Morgunblaðsins að þorri flokksmanna og forystumanna flokksfélaga standi eins og klettur gegn þingmönnunum. Að þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafi ekki baklandið með sér í orkupakkamálinu. En það er einmitt sá veruleiki sem veldur því að þessi átök marka þáttaskil í stjórnmálasögunni,“ segir Þorgerður.
Þorgerður er þeirrar skoðunar að forystukonur Sjálfstæðisflokksins, Þórdís Kolbrún og Áslaug Arna, hafi sýnt að málefnalega standi þær framar en margir af þeim körlum sem lengst hafa gegnt æðstu forystuhlutverkum í flokknum. Segir Þorgerður að henni sýnist að ástæðan fyrir skoðanaflökti Bjarna leiði af stöðu hans í þverklofnum flokki.
„Í byrjun umræðunnar vissi hann að það var ekki stuðningur í baklandinu. Eftir framgöngu varaformanns, ritara og utanríkisráðherra hefur hann talið að nægjanlegur stuðningur væri kominn þannig að honum væri óhætt að tala eins og hjarta hans slær. Það virðist ekki hafa verið rétt stöðumat,“ segir hún.
„Eins og Björn Bjarnason hefur ítrekað bent á snúast spurningarnar um stjórnarskrá og fullveldi um EES-samninginn sjálfan en ekki þetta afmarkaða orkupakkamál. Þeir sem eru í forystu fyrir andstöðunni vita það mætavel. Þetta mál er notað eða réttara sagt misnotað markvisst til að ná lengra. Einmitt þess vegna eru átökin svona hatrömm.“
Þorgerður segir að þingmenn Sjálfstæðisflokksins muni samþykkja innleiðinguna í lok ágústmánaðar en eftir standi flokkur sem er klofinn í afstöðu til stærsta og þýðingarmesta fjölþjóðasamnings sem Ísland á aðild að. „Þau átök munu standa um mörg ókomin ár. Ný tilefni verða fundin til að viðhalda átökunum um EES með tilheyrandi þrýstingi. Ólíklegt er að þingmenn Sjálfstæðisflokksins standist aftur slíkan þrýsting.“
Þorgerður segir að eitt sinn hafi Sjálfstæðisflokkurinn verðir kjölfestan þegar kom að utanríkispólitík landsins. „Þetta eru því einhver mestu málefnalegu hamskipti sem orðið hafa í einum stjórnmálaflokki. Kjarni málsins er sá að þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa ekki og munu ekki á næstu árum hafa nægjanlegan stuðning í baklandinu til þess að geta borið ábyrgð í ríkisstjórn á framkvæmd EES-samningsins. Það sjá allir,“ segir Þorgerður sem spyr hvaða mál verður tekið í gíslingu næst.
Hún segir það óásættanlegt að ríkisstjórn þurfi meira en tvö ár til að koma innleiðingu af þessu tagi í gegnum þingið. Fresturinn sé nauðsynlegur til að lægja innanflokksöldur en ekki til að vinna málið betur. Þorgerður segir að hvorki þjóðin né atvinnulífið geti búið við slíka óvissu. Almannahagsmunir séu of miklir.
„Formaðurinn er í vandræðum. Afturhaldsöflin í Sjálfstæðisflokknum eru harður andstæðingur. Nú, líkt og fyrir þremur árum og allar götur síðan, standa þeir frjálslyndu í flokknum frammi fyrir því að þurfa að kyngja pólitísku erindi sínu til þess að friða baklandið í þverklofnum flokki – eða leita einfaldlega á önnur mið. Næstu kosningar þurfa að snúast um nauðsyn þess að á Alþingi myndist meirihluti sem getur tryggt nýja kjölfestu í utanríkismálum. Viðreisn mun leggja sitt af mörkum til að svo megi verða.“
