Aksturskostnaður þingmanna er endurgreiddur af Alþingi. Slíkar greiðslur komust fyrst í fréttir fyrir um ári síðan, þegar í ljós kom að Ásmundur Friðriksson hafði fengið endurgreiðslur upp á 4,2 milljónir fyrir árið 2017. Alls hafði Ásmundur fengið 23 milljónir frá Alþingi frá árinu 2013 vegna aksturs. Athuga skal, að endurgreiðslurnar eru greiddar út á þeim forsendum, að með akstrinum séu þingmenn að sinna þingmannsstörfum.
Nú er komið í ljós að akstur þingmanna í aðdraganda kosninga, er mun meiri en á þeim tímabilum sem ekki eru kosningar og endurgreiðslurnar þar af leiðandi hærri. Allt að þrefalt hærri.
Þetta kemur í ljós í svari Steingríms J. Sigfússonar, forseta Alþingis, við fyrirspurn Björns Levís Gunnarssonar, þingmanns Pírata.
Í kosningum árið 2013 var kosið í apríl. Fyrri hluta ársins námu endurgreiðslur til þingmanna alls 35 milljónum, á sex mánaða tímabili.
Árið eftir, 2014, á sama tímabili, námu endurgreiðslurnar aðeins 23,8 milljónum.
Árið 2015 var upphæðin á sama tímabili 22,8 milljónir.
Árið 2016 var kosið til Alþingis í lok október. Á fyrri hluta ársins nam endurgreiðsluupphæðin 20,2 milljónum. Seinni hluta ársins nam upphæðin 24,1 milljón króna. Það er aukning sem nemur rúmum 14 prósentum.
Árið 2017 var kosið á seinni hluta ársins með nokkuð stuttum fyrirvara og kosningabaráttan styttri en venjulega. Ekki er teljandi munur á fyrri og seinni helming þess árs hvað endurgreiðslur varðar.
Þingmenn fengu samkvæmt þessu 23 milljónum meira í endurgreiðslur þegar kosningar fóru fram að vori, á fyrri hluta árs, en á sama tímabili í fyrra. Er það næstum þrefalt meiri akstur og næstum þrefalt hærri kostnaður í aðdraganda kosninga.
Þá skal tekið fram að frambjóðendur flokka sem ekki eru á þingi, fá ekki slíkar endurgreiðslur af skattfé.
Engar sérstakar reglur eru til um akstursgreiðslur þingmanna vegna kosningabaráttu, né eru þær tilgreindar í reglum um þingfararkostnað, samkvæmt forseta Alþingis.
Björn Leví spurði Steingrím hvort þingmenn fengu endurgreitt vegna prófkjörs eða kosningabaráttu og ef svo væri, hvers vegna væri litið svo á að þingmenn nýttu ferðina vegna kosningafundar til þingstarfa en ekki öfugt?
Steingrímur tekur fram að það „geti verið“ að þingmenn í kosningabaráttu séu einnig að starfa sem þingmenn í slíkum ferðum sínum.
„Já, „geti verið“. Það þýðir ekki að þær séu það. Það er á ábyrgð forseta að sjá til þess að nægum gögnum sé skilað til þess að hægt sé að sýna fram á að fundargerð sé endurgreiðanleg. Þetta svar er steypa. Forseti þarf að svara þessu aftur,“
segir Björn Leví.
Björn Leví sakar forseta Alþingis um feluleiki þegar kemur að endurgreiðslu aksturskostnaðar. Byggir hann það á útfærslu svarsins hjá Steingrími, sem er ekki sundurliðað eftir kostnaði per mánuð, líkt og áður hefur tíðkast.
Björn Leví segir slík vinnubrögð „fáránleg“:
„Hvað segið þið um þetta. Einu og hálfu ári seinna er allt í einu ekki hægt að fá aksturskostnað sundurliðaðan niður á mánuði? Var tölvukerfið niðurfært eða hvað?
Það er gersamlega fáránlegt að forseti skili frá sér svona svari. Við hverju býst hann? Að ég segi bara „já, auðvitað. Tölvukerfi virka ekki þannig að það er hægt að fá sundurliðað á hvern mánuð, bara fyrir hálft ár í einu“.
Ég hefði haldið að þau hefðu lært það að reynslunni að það þýðir ekkert að vera með svona feluleiki þegar ég er að spyrja um upplýsingar. Það þýðir bara nýjar og ítarlegri fyrirspurnir. Þarna er verið að fela aukinn kostnað á mánuðunum í kringum kosningar í meðaltali mánaðanna í kring. Þrátt fyrir það sést samt munur en eins og fyrra svar frá 2017 sýnir þá tvöfaldaðist aksturskostnaðurinn frá venjulegum mánuði (mars og nóv) miðað við kosningarmánuðinn maí.
En nei, nú er bara hægt að svara með summu af sex mánuðum. Ég kem örugglega til með að taka því bara þegjandi og hljóðalaust
/kaldhæðni.“
