„Þetta er alls staðar og kemur fram í allskyns myndum. Jafnvel innan þeirra veggja sem ég trúði að færi fram ótrúlega fagleg vinna og þar sætu upplýstasta fólk Íslands. Fólkið sem er svo duglegt að gagnrýna hið ýmsa við okkar samfélag og hefur unnið við að endurspegla það á sviðinu. Jafnvel þar, er líka gröftur. Gamall skítur sem engum tekst að þrífa því að það eru allir svo hræddir, og halda bara áfram að gera sexy pósur ofan á öllum greftrinum. Hræddir við framtíð sína sem leikkona eða leikari. Það er raun magnað að komast þaðan án átröskunar eða skakkrar sjálfsmyndar af einhverju tagi,“ segir Birna Rún Eiríksdóttir leikkona. Fjölmargar leikkonur í Hollywwod hafa stigið fram að undanförnu og sakað kvikmyndaframleiðandann Harvey Weinstein, um kynferðislega áreitni og kynferðislegt ofbeldi. Meðal annars hefur verið greint frá því hvernig Weinstein hefur nýtt sér yfirburðastöðu sína í kvikmyndaheiminum til að leita á ungar og óreyndar leikkonur í leit að frægð og frama. Líkt og Birna Rún bendir á í pistli á facebook eru það ekki bara leikkonur í Hollywood sem þurfa að þola slíkt viðhorf heldur tíðkaðist það einnig á Íslandi að líkami leikkvenna sé söluvara.

„Mig langaði að koma því á framfæri að þetta er ekki bara einhver feitur ríkur Hollywood kall, þetta er út um allt og líka á litla Íslandi. Bæði í leikhúsheiminum og kvikmyndaheiminum,“ segir Birna Rún í samtali við DV.is en aðspurð segir hún viðbrögðin við pistlinum hafa verið afar góð. Hún bætir við að margoft hafi hún fengið að heyra sambærilegar sögur frá starfssystrum sínum í leikarastéttinni, bæði yngri og eldri.

Meðal þeirra leikkvenna sem hafa stigið fram og tjáð sig um kynni sín af Weinstein eru Ashley Judd, Angelina Jolie, Gwyneth Paltrow og Rose McGowan. Um helgina birti Björk Guðmundsdóttir færslu á Facebook þar sem hún sakaði leikstjórann Lars Von Trier um kynferðislega áreitni en hún kvaðst hafa fengið innblástur til að rita færsluna eftir að hafa lesið um sambærilega reynslu fjölda kvenna af kynferðislegri áreitni innan kvikmyndageirans.

„Ég varð þess vör að það væri almennt viðurkennt að leikstjórar geti snert og áreitt leikkonur sínar að vild og að það væri samþykkt innan kvikmyndaheimsins,“ ritar Björk meðal annars.

Ekki auðvelt að standa með sjálfri sér

Birna Rún birti færslu á Facebook-síðu sinni í gærnótt og birti um leið meðfylgjandi mynd af sér þar sem hún sést taka við Edduverðlaununum fyrir starf sitt.

„Á myndinni sem hér fylgir með, má sjá mig fagna góðum árangri. Í því verkefni vann ég á grundvelli trausts, fagmennsku, vináttu og umhyggju. Ég var öruggari sem aldrei fyr og það skilaði sér í vinnuna.“

„Ég er 24 ára og útskrifaðist í fyrra sem leikkona. Ferill minn er því nýhafin og reynslan ekki mikil. Þrátt fyrir þessa litlu reynslu þá hef ég mikla þörf fyrir að tjá mig um kynbundið ofbeldi á þessu starfsviði. Ég byrjaði um 16 ára að leika og hef tekið þátt í verkefnum bæði fyrir framan og aftan cameru, á sviði og bakvið það, og kynnst mörgum leikstjórum/kennurum í gegnum námið í LHÍ. Eftir pistil Bjarkar hef ég áttað mig á því að ofbeldi af þessu tagi er ekki bara kynferðislegt og oft erfitt að skilja það eða setja puttann á það. Það sem ég hef fundið kemur fram í mörgum mismunandi myndum. Sumt snýst um útlit og þörf leikstjóra fyrir því að ég sé kynþokkafull, eða sýni hold þegar það styður ekki við það sem við erum að gera. Annað eru leikstjórar sem eiga erfitt með það að ég standi með sjálfri mér og þarfnist þeirra ekki, og beita því andlegu ofbeldi. Það hefur tekið á í gegnum námið og eftir það, að elska mig eins og ég er. Að standa með mínum skoðunum og að skilja að ég sé klár leikkona burt séð frá því hvernig líkami minn lítur út.“

Birna Rún nefnir sem dæmi að hún hafi áður þurft að standa fast á sínu og neita að láta misbjóða sér í vinnunni.

„Ég hef verið í verkefni þar sem ég stóð á mínu þegar ég var ósammála leikstjóra sem bað um kynferðislega tilburði í leik hjá mér og bað mig að klæðast færri fötum. Þá hentuðu mínar skoðanir honum ekki. Ég hef líka orðið fyrir andlegu ofbeldi í verkefni þar sem ég virtist á einhvern hátt ógna öryggi leikstjórans með því að vera of örugg, að ganga það vel í lífinu að ég var á engan hátt háð hans skoðunum á mér.

Í báðum þessum verkefnunum var ég metnaðarfull og útkoman sannaði það. Ég ræddi þessa hegðun í bæði skiptin og fékk nákvæmlega sömu svör frá 2 mjög ólíkum mönnum: ,,Þú varst bara svo utan við þig og metnaðarlaus’’. Þeir töldu það vera afsökun fyrir hegðun þeirra gagnvart mér. Kemur svo sem ekki á óvart að orðaforðinn sé fátæklegur, enda líklegast ekki oft sem þeir fá að heyra frá lítilli leikkonu að henni misbjóði hegðun þeirra.

Birna Rún tekur einnig fram að það hafi verið allt annað en auðvelt að standa með sjálfri sér í þessum aðstæðum.

„Taka má fram að þetta var ekki auðvelt og jafnvel eitthvað sem ég hélt að ég gæti aldrei gert, viðurkennt að mér sé misboðið. Þetta er líka undantekning, að ég standi upp fyrir mér. Svo oft hef ég trúað því að það sé samasem merki milli kynþokka míns og hæfileika. Að ég nái lengra, uppfylli ég þær kröfur sem oftar en ekki eru blautir draumar leikstjórans/aðstoðarleikstjórans/framleiðandans. Ég hef bæði gefið eftir og þar með verið misnotuð, og líka gengið burt og því orðið skíthrædd um framtíð mína. Þetta er meira og alvarlegra en fólk gerir sér almennt grein fyrir.“

Hún kveðst einnig þakklát fyrir að vera búin að átta sig á þessu svo snemma á ferlinum.

„Þakklát fyrir að skilja svona snemma að ég þarf ekki að leggjast lágt gagnvart sjálfri mér til að ná langt í því sem ég geri. Ég ætla alltaf að standa með sjálfri mér. Ég er þakklát þeirri vinnu sem ég er í núna og virkilega hressandi að vera með leikstýru sem gefur mér innblástur í faglegu umhverfi. Ég var heppin að hitta eitt sinn ofboðslega kláran og faglegan sviðslistamann sem hafði orðið vitni af ofbeldisfullu verkefnaferli sem ég var í. Hann sagði við mig : ,,Mundu alltaf að þú ert sjúklega klár leikkona og átt framtíðina fyrir þér, það hefur ekkert með líkamsvöxt þinn að gera. Ekkert.’’

Ég vildi óska að allar leikkonur væru með það á hreinu,“ ritar Birna Rún að lokum.