Ég lærði að lesa á Gagn og gaman. Lýg því ekki. Það var samt áður en ég byrjaði í barnaskóla – ég var sendur í sex ára bekk í Ísaksskóla, kannski ekki síst vegna þess að foreldrar mínir voru þá bæði útivinnandi. En áður en það gerðist hafði ég komist í Gagn og gaman og lesið bókina til enda. Ég man meira að segja eftir þessari stund – þegar ég náði að lesa heila bók í gegn nokkuð fyrirhafnarlaust.

Þetta voru náttúrlega býsna sérkennilegir textar til að lesa þá svona. Gagn og gaman var sett saman til nokunar við lestrarkennslu í anda Ísaks Jónssonar sem var mikill skólamaður – og stofnandi Ísaksskóla. Þetta var svokölluð hljóðlestaraðferð og þótti duga nokkuð vel. Hún getur hins vegar verið nokkuð þreytandi fyrir börn sem koma læs í skóla – eins og þann sem skrifar þessa grein. En margt er þarna ógleymanlegt, eins og X og Z sem eru hjón, Sísí sem sagði s-s-s, Tóti sem hnerraði og Dísa sem týndist og lögreglumaðurinn sem fann hana og símaði heim til mömmu hennar.

Nú er hin metnaðarfulla bókaútgáfa Sæmundur á Selfossi að endurútgefa Gagn og gaman. Samkvæmt upplýsingum frá Sæmundi voru um 200 þúsund eintök prentuð af bókinni á þeim tíma sem hún var notuð til lestrarkennslu. Fyrst kom hún út 1933 en 1955 var fyrra heftið prentað í lit.

Það hafa verið talsverð viðbrigði. Myndir Tryggva Magnússonar í Gagni og gamni eru afar þokkafullar og litirnir í þeim glaðlegir. Margar eru eins og greiptar í vitund þeirra sem lásu Gagn og gaman á barnsaldri. Eitthvað af myndunum mun Þórdís, dóttir Tryggva, hafa teiknað.

Svo er ákveðin stúdía að rýna í kynjahlutverk og ýmsar hugmyndir um verkaskiptingu, fjölskyldugerð og heimilishald á tímanum þegar Gagn og gaman var ritað. Sumt af því virkar býsna gamaldags í dag – og var reyndar farið að vera svo á seinni hluta notkunarskeiðs þessarar frægu kennslubókar. Það er ólíklegt, þrátt fyrir endurútgáfuna, að Gagn og gaman verði aftur notað við lestrarkennslu í skólum.

Afinn með pípuna sem sagði pu pu pu og blés reyk yfir börn þætti varla fínn pappír í dag þótt hann sé mjög borginmannlegur á myndinni í bókinni.