Eina efnahagslíkanið sem getur útskýrt það sem er að gerast í dag er marxismi.

Þetta hefur Jyllandsposten eftir Steen Jakobsen, aðalhagfræðingi Saxo fjárfestingarbankans í Danmörku. Blaðið segir að hann hafi fremur verið talinn frjálshyggjumaður. En Jakobsen segir:

Hagfræðin sem byggir á því að stafla upp kampavínsglösum, hella í það efsta og reikna með að vökvinn drjúpi í glösin sem eru fyrir neðan (trickle-down economics), virkar einfaldlega ekki. Ef maður skoðar hvaða bók lýsir heiminum best eins og hann er í dag, þá kemst Auðmagnið eftir Marx næst því. Samkvæmt greiningu marxismans er vinnandi fólk smátt og smátt svipt kaupmætti sínum með því að borga þeim of lág laun. Þetta er í grundvallaratriðum það sem er að gerast.

Vinnuaflið – verkalýðsstéttin og millistéttin, svo við notum þessar skilgreiningar – þarf að hafa næga innkomu til að geta keypt vörurnar sem það framleiðir. En svoleiðis er þetta ekki lengur. Þetta er í rauninni marxískt vandamál. Verkalýðsstéttin og millistéttin fá svo litlar launhækkanir að við erum í raun að svelta neytendurnar sem eiga að bera uppi hagkerfið.

Alls staðar á Vesturlöndum hafa laun verið frosin föst árum saman. Bandaríkin eru stærsta vélin í hagkerfi heimsins, en þar hækkaði tímakaup fyrir venjulega launavinnu einungis um 8 prósent frá 1964 til 2014, ef reiknað er með verðbólgu.

Þar er hlutfall launa í hagkerfinu nú lægra en nokkru sinni síðan í seinni heimsstyrjöld. Aftur á móti hefur hagnaður fyrirtækja aldrei verið meiri, samkvæmt tölum frá bandaríska seðlabankanum. Skammsýnir forstjórar og fjárfestar eru einfaldlega að svelta sína eigin viðskiptavina í sókn sinni eftir skyndigróða.

Jyllandsposten spyr Steen Jakobsen hvort fyrirtækin borgi of lág laun?

Já, og það er þeim ekki í hag þegar litið er til lengri tíma. Það eru mikil mistök að festa ekki meira fé í starfsfólkinu.

Viðtalið við Jakobsen er lengra. Hann talar meðal annars um stöðnun í hagkerfinu, alltof mikla skuldsetningu í heiminum, hnattvæðingu og fríverslun sem hann segir að verði að fá manneskjulegri ásýnd. Hann segir að nauðsynlegt sé að loka bönkum sem ekki séu að virka – en það óttist stjórnmálmenn. Lítil og meðalstór fyrirtæki þurfi betri aðgang að fjármagni.

Hann segir líka að hann vilji ekki vopnaða byltingu eins og Marx boðaði, en það sé samt nauðsyn á byltingu.

Mörg fyrirtæki gera þau mistök að einblína á hreyfingar á hlutabréfamarkaði í stað þess að hugsa í langtímalausnum. Fyrirtækin þurfa að fjárfesta í fólki og nýsköpun, til dæmis með því að styrkja háskóla til að ráða fleiri prófessora. Þetta hefur áhrif á framleiðnina og tekjurnar þegar litið er til lengri tíma.