Hvað gerir flokkur sem er með 30 prósenta fylgi í kosningum 2009, 12,9 prósent í kosningum 2013, en 5,7 prósent í kosningum 2016?
Þetta er staðan hjá Samfylkingunni. Annað eins hrun er óþekkt í sögu íslenskra stjórnmála. Flokkurinn nær inn þremur þingmönnum, þar af eru tveir þingmenn í landsbyggðarkjördæmum sem líklega fara inn vegna persónulegra vinsælda – en í fyrrverandi höfuðvígi sínu, Reykjavík, þurrkast flokkurinn út.
Helstu foringjar og talsmenn flokksins undanfarin ár missa þingsæti sín. Einungis formaðurinn er eftir á þingi og nýliðarnir tveir.
Maður heyrir vísað til Alþýðuflokksins í þessu sambandi og fylgisleysis hans á löngu tímabili. En það var þó aldrei neitt í líkingu við þetta. Viðreisnarstjórnin 1959-1971, þar sem Alþýðuflokkurinn var í löngu faðmlagi með Sjálfstæðisflokknum, féll þegar Alþýðuflokkurinn var kominn í 10,5 prósenta fylgi.
— — —
Það má líta til Grikklands til að finna hliðstæðu. Sósíaldemókrataflokkurinn Pasok var á tíma helsti valdaflokkur í Grikklandi, sat í ríkisstjórn undir forystu Andreas Papandreous og síðar Costas Simitis. Fylgi flokksins var á tíðum meira en 40 prósent.
Í kosningum 2009, þegar gríska kreppan er aðeins að byrja að gera vart við sig, fékk flokkurinn 44 prósenta fylgi. Það var miklu frekar Nea Demokratia, hliðstæðunni við Sjálfstæðisflokkinn í Grikklandi, sem var kennt um að kreppan skall á.
En svo syrti í álinn. Í tvennum kosningum 2012 fékk Pasok 13,8 prósent og svo 12,8 prósent.
Aftur var kosið tvisvar 2015. Í janúar það ár fékk flokkurinn 4,7 prósent, í september 6,3 prósent.
Pasok er ennþá til, en ekki nema skugginn af sjálfum sér. Fylgið hefur ekki risið aftur. Syriza, sem nú er ríkisstjórnarflokkurinn í Grikklandi, hirti allt af sósíaldemókrötunum sem lifa eiginlega bara af gömlum vana. Þegar á reyndi gat krataflokkurinn gamli ekki svarað kröfum um aukna róttækni, hann kom fyrir sjónir eins og hann hefði verið í þjónustuhlutverki fyrir auðvaldið. (Það er svo annað mál að Syriza hefur nánast alveg mistekist að framfylgja stefnu sinni, hún er orðin að furðulegum grauti.)
— — —
Nú er spurning hvað verður um Samfylkinguna, er hún yfirleitt á vetur setjandi? Fylgið sem hún áður gat gert ráð fyrir hefur tvístrast á Pírata, Viðreisn og Bjarta framtíð. Þessir flokkar hafa tekið sér stöðu þar sem Samfylkingin var áður. Píratar eru býsna kratalegir í málflutningi sínum, hafa áhuga á stjórnarskrármálum eins og Samfylkingin hafði löngum en þeir eru yngri og nútímalegri; Viðreisn er evrópu- og alþjóðasinnuð; Björt framtíð er frjálslyndur miðjuflokkur, aðeins til vinstri við miðjuna, meira hipp og kúl en Samfó.
Það eru semsagt fjórir flokkar á þessu rófi og sá elsti af þeim er minnstur. Á einhverjum tímapunkti gæti Samfylkingin kannski runnið saman við Bjarta framtíð, flokkinn sem er í raun líkastur henni, en það væru nokkuð meinleg örlög fyrir flokk sem álítur sig vera fulltrúa hinnar alþjóðlegu hreyfingar jafnaðarmanna. Svo gætu einhverjir úr Samfylkingunni náttúrlega átt heima í Vinstri grænum Katrínar Jakobsdóttur. Lengi var mikil tortryggni milli sósíalista og krata – en VG Katrínar virkar sem frekar kratískur flokkur.
Þegar flokkur er kominn svo neðarlega í fylgi og hefur tapað svo miklu virðast ekki miklar líkur á að hann nái sér á strik. Hann getur hjarað, en skírskotun hans er takmörkuð. Nú er talað um að Samfylkingin sé svo löskuð að hún geti ekki sest í stjórn, ekki einu sinni þótt í boð væri ríkisstjórn stjórnarandstöðuflokkanna plús Viðreisnar. Hins vegar er nefndur sá möguleiki að hún gæti veitt slíkri stjórn hlutleysi.
— — —
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri hlýtur að vera mjög hugsi yfir þessum úrslitum. Hann leiddi Samfylkinguna til stórsigurs í kosningunum 2014. Það byggðist raunar að miklu leyti á persónulegum vinsældum hans sjálfs. Kosning hans var fremur eins og framhald af borgarstjóratíð Jóns Gnarr, helgaðist ekki af stöðu Samfylkingarinnar sem stjórnmálaafls. Nú er Samfylkingin stórskaddað vörumerki – og varla mjög freistandi fyrir Dag að bjóða sig fram í nafni þess.
Samfylkingin stóð tæpt og kosningabarátta flokksins reyndist ekki virka heldur.