Einn vandinn í stjórnkerfum heimsins eru vald lobbýista. Þetta orð er notað yfir fulltrúa stórfyrirtækja og hagsmunahópa sem reyna að hafa áhrif á stjórnmálin. Í Bandaríkjunum kveður svo rammt að þessu að lobbýistar semja heilu frumvörpin og koma þeim áfram til þingmanna. Vald þeirra er ógurlegt: Frá fyrirtækjunum og hagsmunahópunum renna peningarnir í stríðum straumum inn í stjórnmálin – uns nokkuð erfitt verður að sjá erinda hverra pólitíkusarnir ganga.

Þetta er líka til hér á landi – vandinn er bara afskaplega illa kortlagður og það er líka ákveðin feimni við að ræða þetta opinberlega. En hagsmunahópar eru mjög sterkir í íslensku samfélagi og hafa lengi verið. Það er ljóst að löggjöf sem gildir í ýmsum málum er fráleitt í samræmi við vilja almennings.

Sitthvað er hægt að gera til að bæta úr. Reglur um fjármál stjórnmálaflokka og frambjóðenda hafa verið hertar til muna – það var nauðsynlegt. Beint lýðræði – eins og það birtist til dæmis í tillögum stjórnlagaráðs – er önnur leið. Krafan um beint lýðræði er víðar uppi en hér á landi og hún er ekki ný af nálinni – einn þeirra sem hefur verið talsmaður hennar er Styrmir Gunnarsson sem hefur fjallað um íslenska pólitík lengur ern aðrir menn.

Gallinn við beina lýðræðið getur þó verið að fjölmiðlarnir fái óhófleg völd til að móta almenningsálitið. Í því sambandi getur eignarhaldið á þeim skipt miklu máli. Við sjáum til dæmis hvernig fjölmiðlar Murdochs hafa hegðað sér í Bretlandi – og fjölmiðlar Berlusconis á Ítalíu.