Hundrað ár liðin frá fæðingu Ellu Fitzgerald – Hún telst í hópi bestu söngkvenna 20. aldar
Ella Fitzgerald fæddist í Virginíu árið 1917 og ólst upp við mikla fátækt. Móðir hennar var þvottakona og faðir hennar stakk af þegar Ella var þriggja ára. Móðir Ellu giftist á ný. Þegar Ella var fimmtán ára lést móðir hennar í bílslysi. Ella sagði á fullorðinsárum: „Mér finnst gott að ímynda mér að móðir mín sé einhvers staðar og sé ánægð með mig. Mér hefði þótt svo gott að geta gefið henni heimili eða hvað annað sem hún hefði viljað.“ Á barnsaldri hafði Ella verið afburðanemandi en eftir dauða móðurinnar fór hún að skrópa í skóla. Stjúpfaðir hennar beitti hana ofbeldi og svo fór að Ella var sett á upptökuheimili fyrir vandræðastúlkur en strauk þaðan. Hún söng á götum fyrir smápeninga, klædd í garma og með karlmannsskó á fótum. Hún svaf á ódýrum gistiheimilum eða hjá vinum. Hún talaði aldrei opinberlega um þessi erfiðu ár í lífi sínu.
Ella vildi verða dansari. Eitt kvöld var hún að ræða við tvær vinkonur sínar og þær komust að því að þær vildu allar komast á svið. Þær drógu um það hver þeirra skyldi taka þátt í hæfileikakeppni sem átti að fara fram í Harlem. Ella var hlutskörpust. Hún var sextán ára og ætlaði sér að dansa í keppninni en fylltist svo miklum sviðsskrekk að hún gat ekki hreyft fæturna og kaus því að syngja í staðinn. Hún vann keppnina. Í annarri hæfileikakeppni sem hún tók þátt í var hún bauluð af sviðinu. Þriðja söngkeppnin varð henni til heilla en þar réð hljómsveitarstjórinn Chick Webb hana sem söngkonu í hljómsveit sína. Árið 1938 söng hún gamla vögguvísu A-Tisket, A-Tasket og túlkun hennar sem einkenndist af spunastíl, sem hún var snillingur í, færði henni heimsfrægð.
Webb lést árið 1939, einungis 29 ára gamall, af berklum. Síðustu orð hans voru: „Mér þykir þetta leitt, ég verð að fara.“
Ella stjórnaði hljómsveit hans í nokkur ár. Á þeim tíma réð hún Dizzy Gillespie í hljómsveitina þegar enginn vildi ráða hann í vinnu. Hann hafði ofsafengið skap og hafði skömmu áður lent í áflogum við hljómsveitarstjórann Cab Calloway. Seinna launaði Dizzy Gillespie Ellu greiðann með því að ráða hana sem söngkonu hljómsveitar sinnar og þar kynntist hún bassaleikaranum Ray Brown sem hún giftist. Hún hafði þá eitt hjónaband að baki sem hafði einungis enst í tvö ár. Sagt var að sá maður, sem var eiturlyfjasali, hefði manað hana til að giftast sér og hún tekið áskoruninni. Hjónaband hennar og Rays Brown entist í fimm ár og þau ættleiddu ungan dreng sem var frændi Ellu. Hún ól einnig upp unga frænku sína. Árið 1957 komst sú saga á kreik að hún hefði gifst Norðmanni sem hefði verið á höttum eftir peningum hennar. Sagt var að umboðsmaður Ellu hefði fengið hjónabandið ógilt. Hún átti í ástarsambandi við danskan mann og bjó um tíma í Danmörku til að geta verið nærri honum. Sambandið átti ekki framtíðina fyrir sér. Sjálf sagði hún um hjónabandsmál sín: „Ætli ég hafi ekki valið þá röngu. En ég vil giftast aftur. Ég er enn að leita. Allir vilja félagsskap.“
Ella átti margra áratuga farsælan feril og varð ein dáðasta djasssöngkona heims. Hún þjáðist alla tíð af sviðsótta, feimni og vanmáttarkennd. Þegar Frank Sinatra gagnrýndi hana eitt sinn fyrir textameðferð komst hún í svo mikið uppnám að hún gat ekki sungið í viku. Henni fannst hún aldrei vera nægilega góð söngkona og hún var ætíð jafn undrandi á velgengni sinni. George Gershwin sagði eitt sinn: „Ég vissi ekki hvað lögin mín voru góð fyrr en ég heyrði Ellu syngja þau.“
Ella vann til fjölda verðlauna, þar á meðal þrettán Grammy-verðlauna á ferli sínum en sagði: „Verðlaunin urðu ekki til þess að ég fyndi til eigin mikilvægis en þau komu mér í skilning um að fólk elskaði mig.“
Ella sagðist hafa óskað sér þess þegar hún var ung að vera falleg. Hún var mestan part ævinnar fimmtíu kílóum yfir kjörþyngd og var alla tíð ákaflega viðkvæm fyrir þyngd sinni. Hún reykti hvorki né drakk og var ekki gefin fyrir skemmtanalífið. Fríkvöldum sínum eyddi hún heima við í saumaskap eða við sjónvarpið. Hún þótti einstaklega feimin kona. Meðal vina hennar voru aðallega aðrar söngkonur, Sara Vaughan, Carmen McRae og Peggy Lee ásamt síðustu eiginkonu Louis Armstrong.
Hún hélt síðustu tónleika sína árið 1993. Hún þjáðist af heilsuleysi og missti sjón á öðru auga. Hún sagði: „Núna sé ég bara með öðru auganu en Guð gaf mér rödd. Hann gaf mér nokkuð sem ég get notað til að gera fólk hamingjusamt.“ Hún þjáðist af sykursýki á háu stigi og loks varð að taka af henni báða fætur fyrir neðan kné. Hún lést árið 1996, 79 ára gömul.
